Επί είκοσι εννέα χρόνια, ένας ποιητής γιορτάζει τα γενέθλιά του στη φυλακή. Ο Ιλάν Σαμί Τσομάκ, ο οποίος φυλακίστηκε το 1994, είχε ανοιχτό επισκεπτήριο με την ευκαιρία των πεντηκοστών γενεθλίων του. Ο δικηγόρος του μετέφερε μηνύματα από ανθρώπους από όλο τον κόσμο στον Κούρδο ποιητή, ο οποίος είναι πλέον ο μακροβιότερος πολιτικός κρατούμενος στην Τουρκία.
Το 2023 προσφέρει νέους ορίζοντες στον ποιητή, νικητή του μεγάλου κύρους βραβείου ποίησης Sennur Sezer. Μια συλλογή ποιημάτων του μεταφρασμένη στα αγγλικά κυκλοφόρησε κυριολεκτικά από τη φυλακή στις 4 Μαρτίου στο Λονδίνο. Το βιβλίο με τίτλο «Separated from the Sun» και επιμέλεια της Caroline Stockford έχει ένα πανέμορφο εξώφυλλο του Nazh Ongan. Ο Ongan που αποτυπώνει την ποίηση του Ιλάν με ένα σχήμα ανθρώπινου σώματος που μοιάζει με τη στάση του Ιλάν, άνετη, ταπεινή και ανθεκτική. Το σχήμα εμπεριέχει μέσα του πουλιά. Τα πουλιά αποτελούν σημαντικό μέρος της ποίησης του Ιλάν, παρόλο που δεν μπορεί να τα δει, αλλά βασίζεται στην παιδική του μνήμη για να τα υμνήσει.
Τα άλλα καλά νέα είναι ότι το δικαστήριο ενέκρινε την αίτηση του Ιλάν να προσθέσει το όνομα Σαμί στο νόμιμο όνομά του. Είναι έθιμο για τον λαό του να προσθέτει το όνομα ενός αδελφού ή στενού συγγενή που έχει πεθάνει. Ο Ιλάν προσθέτει το όνομα του αδελφού του: Σαμί. Αναφερόμενος στον αδελφό του ως Κέκε, ο Ιλάν λέει σε συνέντευξη που παραχώρησε στην Pressenza: «αφού έχασα τον Κέκε, επέλεξα να ζήσω και γι’ αυτόν. Μια ζωή για δύο είναι δική μου. Είμαστε συγχωνευμένοι, εγώ είμαι ο Κέκε και αυτός αναπνέει! Για μένα να τονίσω, το ότι παίρνω το όνομά του είναι πέρα από συμβολικό, μια προσπάθεια να το στηρίξω με απόλυτη αγάπη και αφοσίωση. Ακούω! Ακούω και αφουγκράζομαι τον Κέκε και τις επιθυμίες του!»
Ο Ιλάν Σαμί Τσομάκ διατήρησε πάντα την αθωότητά του. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων αποφάνθηκε το 2007 ότι η ομολογία του Ιλάν αποκτήθηκε με βασανιστήρια. Για να διαβάσετε περισσότερα για τον Ιλάν Σαμί Τσομάκ, κάντε κλικ στο #Freethepoet και σε προηγούμενη συνέντευξή του στο πρακτορείο.
Παρακάτω μπορείτε να διαβάσετε την επιστολή που έγραψε ο Ιλάν σε όλους μας από το κελί της φυλακής του.
8 Μαρτίου 2023
Σηλυβρία, φυλακή υψίστης ασφαλείας, Κωνσταντινούπολη
Αγαπητοί φίλοι,
Σήμερα γνωρίζω με βεβαιότητα ότι υπάρχει ένα συγκεκριμένο όριο στον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουμε τον πόνο. Τα σημάδια του πόνου δεν εξαφανίζονται ποτέ τελείως. Αντίθετα, επανατοποθετούμαστε σε έναν τόπο που οραματίζεται τη ζωή δημιουργώντας έναν χώρο συναίνεσης που μπορεί να μεταφέρει τις πληγές που έχουν προκληθεί στην ψυχή μας. Επίσης, απέναντι στην ανάλαφρη και ευμετάβλητη φύση της χαράς, ο πόνος πέφτει πάνω μας σαν μια εξουσία που υπαγορεύει και μονοπωλεί μόνιμα τη ζωή μας- και αυτή είναι η φύση του πόνου.
Σήμερα είναι τα γενέθλιά μου. Δεν είμαι ευτυχισμένος- είμαι πιο κοντά στον πόνο από ποτέ παρά στη χαρά. Είναι ένας μεγάλος, ανυπέρβλητος πόνος που δεν μπορεί να περάσει σιωπηλά, που συντρίβει την ψυχή και κλονίζει την ύπαρξη στα θεμέλιά της- ωστόσο αυτός ο αβάσταχτος πόνος μας υπενθυμίζει την τιμή του να είσαι άνθρωπος με αλληλεγγύη.
Στον σεισμό που έγινε στην Καχραμανμάρας στις 6 Φεβρουαρίου, ο ουρανός μέσα μου κατέρρευσε μαζί με τα σπίτια και τα κτίρια που καταστράφηκαν εκεί, και δεν είμαι ευτυχής.
Αγαπητοί φίλοι, ήμασταν μπροστά στην τηλεόραση για μέρες, παρακολουθώντας αφού αυτή η καταστροφή πήρε χιλιάδες ανθρώπους από εμάς. Αν τα δάκρυα είναι αποδεκτά ως μορφή αλληλεγγύης, σίγουρα δεν θα αποτύχω στο είδος μου. Ξέρω πώς να κλαίω. Έκλαψα για εκείνους που πέθαναν. Οι κραυγές εκείνων που έμειναν πίσω και η απόγνωσή μου για την αδυναμία μου να κάνω κάτι, ταλαιπώρησαν την ψυχή μου. Το κλάμα ήταν καλό γιατί μας έκανε πιο ανθρώπινους, και έκλαψα.
Είχα μια ακρόαση στις 10 Φεβρουαρίου. Η δικαστική αίτηση που έκανα για να προσθέσω επίσημα το Σαμί, το οποίο κληρονόμησα από τον αποθανόντα αδελφό μου και το οποίο χρησιμοποιούσα στην πράξη για χρόνια, θα προστεθεί επιτέλους επίσημα στο όνομά μου ενώπιον του δικαστηρίου.
Ήμουν ενθουσιασμένος. Θα έπαιρνα επιτέλους νόμιμα το όνομα του Σαμί και θα γινόμασταν εντελώς ένα. Ο δικαστής με ενημέρωσε ότι το αίτημά μου έγινε δεκτό. Ωστόσο, εκείνη τη στιγμή συνειδητοποίησα ότι στην πραγματικότητα δεν ήμουν τόσο χαρούμενος όσο θα έπρεπε με αυτή τη δικαστική απόφαση, η οποία υποτίθεται ότι θα σήμαινε μια αναγέννηση για μένα.
Όταν τελείωσε η ακρόαση, έφυγα από την αίθουσα όπου ήμουν συνδεδεμένος με το δικαστήριο από τη φυλακή μέσω Zoom. Πλησίασα τον φρουρό που καθόταν στο τραπέζι και περίμενε να με πάει πίσω στο κελί μου. Τον έβλεπα για πρώτη φορά. Ήταν ήσυχος και σκεπτικός. Με κοίταξε και με ρώτησε με γνήσιο ενδιαφέρον: «Πώς είσαι; Φαίνεται ότι είσαι στεναχωρημένος. Πήρες ποινή;» Του εξήγησα τον λόγο της δίκης και του είπα ότι ο λόγος της θλίψης μου ήταν ο σεισμός. Εκείνη τη στιγμή, έστρεψε το βλέμμα του σε μένα πιο προσεκτικά. Ήταν νέος, πιθανώς περίπου στην ίδια ηλικία με την κράτησή μου.
Μίλούσε, άκουγα. Τα λόγια του άρχισαν να συνοδεύονται από τα δάκρυά του. Είχε χάσει δώδεκα συγγενείς του στο σεισμό, πολλοί από τους οποίους βρίσκονταν ακόμη κάτω από τα ερείπια. Όλος ο πόνος του, ο βαθύς πόνος όλων των απωλειών του, αναπήδησε από αυτό το νεαρό άτομο στην καρδιά και στα μάτια μου- έκλαψα μαζί του. Τον αγκάλιασα όπως θα αγκάλιαζα έναν συγγενή, με έναν πολύ ασυνήθιστο τρόπο για μια φυλακή υψηλής ασφαλείας. Παρηγορούσαμε ο ένας τον άλλον. Μου έδωσε ένα χαρτομάντιλο για να σκουπίσω τα δάκρυά μου. Εκείνη τη στιγμή, δεν υπήρχαμε ως κρατούμενος και φύλακας, αλλά μόνο ως δύο άνθρωποι που τους ένωνε ο πόνος. Είχαμε απογυμνωθεί από όλες τις άλλες μας ταυτότητες. Ήμασταν άνθρωποι, ήμασταν μόνο άνθρωποι.
Δεδομένου ότι νιώσαμε την ίδια θλιβερή αίσθηση ενότητας και την επείγουσα ανάγκη να συνδεθούμε με όλους τους ανθρώπους κατά την περίοδο της πανδημίας, δεν πρέπει να είναι λάθος να πούμε ότι όλα τα μεγάλα τραύματα είναι μια ευκαιρία να σταματήσουμε και να αμφισβητήσουμε τους εαυτούς μας και να κάνουμε μια νέα αρχή για την ανθρωπότητα.
Ο πόνος θα πρέπει να μας προειδοποιεί για τη σημασία της διατήρησης της ανθρωπιάς μας. Αυτό που έχει σημασία είναι πώς αποδεχόμαστε και τι κάνουμε με αυτές τις καταστροφές και τις τραγωδίες που μας συμβαίνουν. Θα ήταν υπέροχο αν μπορούσαμε να θυμηθούμε τη διαρκή ομορφιά του να είσαι άνθρωπος και την ενδυνάμωση της αλληλεγγύης χωρίς να περάσουμε από τέτοιες καταστροφικές δοκιμασίες. Αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να νικήσουμε το κακό.
Σήμερα είναι τα γενέθλιά μου. Γεννήθηκα, αλλά η ζωή είναι ένα βαρύ φορτίο.
Ωστόσο, παρ’ όλες τις δυσκολίες, η παρουσία σας στη ζωή μου είναι πολύ σημαντική και χαίρομαι πραγματικά που οι δρόμοι μας διασταυρώθηκαν με κάποιο τρόπο. Εσείς, ο καθένας από εσάς, και η γενναιόδωρη αλληλεγγύη που μου δείξατε ελαφρύνετε το βάρος της ζωής μου.
Και θα ήθελα να σας ευχαριστήσω όλους γι’ αυτό.
Ιλάν Σαμί Τσομάκ
Μετάφραση από τα αγγλικά: Pressenza Athens